درمان فوبیا با واقعیت مجازی – وی ار تراپی فوبیا شیوه ای قدرتمند برای شکست فوبیا
استفاده از تکنولوژی در درمانهای روانشناسی همواره مورد توجه قرارداشته است. حالا دو دهه از شروع شکل گیری درمان با واقعیت مجازی یا وی ار تراپی می گذرد و درمان فوبیا با واقعیت مجازی یا وی ار تراپی فوبیا شکلی مطمئن از درمان به خود گرفته است. در این مقاله از وب سایت روان تدبیر به جنبه‌های مختلف مختلف این موضوع پرداخته ایم.
عناوین:
- معرفی درمان با واقعیت مجازی فوبیا
- شناخت فوبیا و تاثیرات آن
- چگونه مواجهه درمانی با واقعیت مجازی منجر به درمان انواع فوبیا می شود
- مقایسه درمان با واقعیت مجازی فوبیا با سایر روشهای درمان
- مطالعات موردی و تحقیقات صورت گرفته در خصوص تاثیر گذاری درمان با واقعیت مجازی فوبیا
- بهترین شیوه ها برای استفاده از واقعیت مجازی در درمان فوبیا
- خطرات احتمالی و آثار جانبی استفاده از وی ار تراپی فوبیا
- سوالات متداول در مورد استفاده ار واقعیت مجازی در درمان انواع فوبیا
- چگونه درمان با واقعیت مجازی می تواند به درمان انواع مختلف فوبیا مانند آگورافوبیا، آرکنوفوبیا و غیره کمک کند.
- باورهای غلط در مورد درمان با واقعیت مجازی فوبیا
معرفی درمان با واقعیت مجازی فوبیا
درمان با واقعیت مجازی یکی از انواع درمان است که از تکنولوژی واقعیت مجازی استفاده می‌کند. از این تکنولوژی برای مواجهه اشخاص دچار فوبیا با اشیا یا موقعیتهای ترس آور در شرایط کنترل شده و ایمن ، استفاده می‌گردد. هدف وی ار تراپی کمک به افراد برای سازگاری و نهایتا غلبه بر ترسهایشان است. که این فرآیند به صورت مرحله به مرحله با افزایش شدت محرک ترس آور انجام می‌گیرد. تاکنون مشخص شده که وی ار تراپی در درمان انواع مختلف فوبیا موثر است. انواع فوبیا شامل فوبیا تفاع ، فوبیا سخنرانی ، فوبیا حشرات ، فوبیا حیوانات ، فوبیا هواپیما و موارد دیگر می‌شود. این درمان به همراه انواع دیگر درمان مانند درمان شناختی و رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شناخت فوبیا و تاثیرات آن
فوبیا یک ترس شدید و غیر منطقی از شی، موقعیت یا فعالیتی خاص است. افراد مبتلا به فوبیا به هنگام مواجهه با عامل ترس آور احساس شدید، خودکار و بیش از حد در خطر قرار گرفتن را دارند. این ترس می تواند به حدی طاقت فرسا باشد که زندگی و فعالیتهای روزمره را با مشکل مواجه کند.
فوبیا می تواند تاثیرات شدیدی بر کیفیت زندگی فرد مبتلا داشته باشد. مبتلایان احتمالا از موقعیتها یا مکانهای خاص اجتناب می‌کنند که می‌تواند توانایی‌های کاری، اجتماعی و لذت از فعالیتهای تفریحی را برای ایشان محدود کند. همینطور این افراد تجربه نشانگان فیزیکی مانند عرق کردن ، لرزیدن و تپش قلب شدید را در مواجهه با عامل ترس آور دارند.
فوبیا می تواند انسان را در هر سنی با هر شرایطی تحت تاثیر قرار دهد. فوبیا معمولا قابل درمان است. روشهای مختلف درمان روانشناسی یا روانپزشکی به مبتلایان کمک می‌کند که ترسهایشان را مدیریت کنند و تاثیرات آن را در زندگی روزمره خود کاهش دهند.
چگونه مواجهه درمانی با واقعیت مجازی منجر به درمان انواع فوبیا می شود
مواجهه درمانی با واقعیت مجازی در واقع شکلی پیشرفته از درمان شناختی رفتاری است. در این درمان از تکنولوژی واقعیت مجازی برای شبیه سازی محیط ترس آور برای فرد ابتلا استفاده می شود. فرد مبتلا به صورت مرحله به مرحله در برابر محرک ترس آور در محیط امن و کنترل شده قرار می گیرد. درمانگر حین مواجهه وی را در این مسیر همراهی و راهنمایی می کند تا استراتژی های سازگاری و مدیریت ترس را آموخته و بکار ببندد. در بیشتر موارد ترس و اضطراب فرد مبتلا شروع به کاهش می نماید. این شکل از درمان برای انواع فوبیا موثر است.
مقایسه درمان با واقعیت مجازی با سایر روشهای سنتی درمان فوبیا
درمانهای سنتی فوبیا شامل از استفاده از شکل سنتی درمان شناختی رفتاری با تمرکز بر الگوهای رفتاری و افکار ناکارآمد است. مواجهه درمانی تخیلی نیز از اشکال همین نوع درمان است.
شیوه های سنتی و وی ار تراپی هر دو در درمان فوبیا موثر هستند. وی ار تراپی مزایای بیشتری نسبت به درمانهای سنتی دارد. این مزایا شامل تجربه غوطه ور شدن در فضای کنترل شده و ایمن نزدیک به واقعیت برای مواجهه با عامل ترس آور و همینطور کاهش نیاز به استفاده از مواجهه واقعی با عامل ترس آور هستند.
شایان ذکر است که استفاده از درمان با واقعیت مجازی در کنار سایر روشها کارایی بیشتری دارد. نهایتا باید توجه داشت انتخاب شیوه درمان وابسته به نیاز درمانجو و ترجیحات وی است. نهایتا انتخاب شیوه درمان به عهده درمانگر متخصص است.
مطالعات موردی و تحقیقات صورت گرفته در خصوص تاثیر گذاری درمان با واقعیت مجازی فوبیا
مطالعات متعددی در خصوص تاثیرگذاری وی ار تراپی انواع فوبیا انجام شده است.
نتایج یک مطالعه، درمان موثر فوبیا ارتفاع در گروه شرکت کنندگان را نشان می‌دهد. طی این آزمایش شرکت کنندگان کاهش نشانگان اضطراب مرتبط با ارتفاع حین وی ار تراپی را تجربه کردند. این شیوه درمان در نهایت منجر به کاهش ترس ایشان در مواجهه واقعی با ارتفاع گردید.
مطالعه ای دیگر در مورد استفاده از وی ار تراپی در مورد فوبیا حشرات نشان داد که بعد از وی ار تراپی شرکت کنندگان کاهش قابل توجه نشانگان ترس از حشرات را تجربه نمودند. شرکت کنندگان در نهایت توانستند به حشرات با ترس کمتری نزدیک شوند.
یک مطالعه تحلیلی بر اساس چند مطالعه در این حوزه انجام شده است. تاثیر گذاری وی ار تراپی فوبیا بر کاهش نشانگان ترس مرضی مرتبط با انواع فوبیا مانند اکروفوبیا ( ترس از ارتفاع )، اراکنوفوبیا ( ترس از عنکبوت ) و اویوفوبیا ( ترس از پرواز ) تایید کرد.
تحقیقات دیگر تاثیر گذاری وی ار تراپی بر سایر انواع فوبیا مانند صحبت در جمع، خون، آمپول، زخم و اختلال استرس پس از سانحه را تایید نمودند.
این نکته حائز اهمیت است که تحقیقات در این زمینه درحال افزایش است و همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد. با این حال مطالعات انجام شده تا کنون نشان می‌دهد استفاده از وی ار تراپی در کنار سایر درمانها مانند درمان شناختی رفتاری می‌تواند موثرتر باشد.
بهترین شیوه ها برای استفاده از واقعیت مجازی در درمان انواع فوبیا
چند شیوه مطلوب در بکار بستن درمان با واقعیت مجازی فوبیا وجود دارد:
مواجهه تدریجی:
وی ار تراپی باید بر اساس افزایش تدریجی مواجهه با عامل ترس آور انجام شود.
تنظیم درمان برای هر فرد:
محیط واقعیت مجازی و سطح محرک حین مواجهه درمانی می بایست توسط درمانگر متخصص یا روانشناسی انتخاب و تنظیم گردد.
ترکیب درمان با واقعیت مجازی با سایر شیوه های درمانی:
وی ار تراپی در صورت استفاده با سایر شیوه های درمانی بسیار موثرتر واقع خواهد شد.
نظارت پیوسته بر پیشرفت درمان:
درمانگر یا متخصص سلامت روان باید روند پیشرفت درمانجو را تحت نظر داشته و برنامه درمانی را مرتب با شرایط وی تنظیم نماید
کنترل امنیت:
امنیت بیمار حین مواجه درمان می‌بایست همواره توسط متخصصین مربوطه مورد توجه قرارگیرد. فرد مبتلا به فوبیا ممکن است حین درمان دچار حمله پنیک، افزایش شدید ضربان قلب و سایر واکنشهای فیزیولوژیک گردد. بنابراین برای رسیدگی به فرد مبتلا حضور فرد متخصص ضروری است.
کنترل پسایندهای درمان:
کنترل های بعدی درمانجو پس از پایان درمان به لحاظ اندازه گیری تاثیر و کیفیت درمان و همینطور رسیدگی های احتمالی حائز اهمیت است.
این نکته بسیار دارای اهمیت است که وی ار تراپی برای همگان نباید به کار رود. روند انتخاب شیوه درمان با ارزیابی شرایط درمان مناسب توسط فرد متخصص می‌بایست انتخاب کند.
خطرات احتمالی و آثار جانبی استفاده از وی ار تراپی فوبیا
هر چند یافته های علمی نشان از موثر بودن وی ار تراپی برای درمان فوبیا دارند اما موارد بسیاری باید مورد توجه قرار گیرند که ادامه به بعضی از آنها اشاره می شود:
اضطراب و حمله پنیک:
حین وی ار تراپی بیمار ممکن است دچار اضطراب شدید و حمله پنیک شود لذا حضور و آمادگی درمانگر حین درمان بسیار با اهمیت است.
سرگیجه و حالت تهوع:
بعضی از افراد ممکن است حین وی ار تراپی تجربه حالاتی مانند دریازدگی (motion sickness) یا سایر نشانگان فیزیولوژیک که ناشی از بکار گیری تجهیزات واقعیت مجازی است را داشته باشند.
یاد آوری خاطرات آسیب زا:
برای بعضی از افراد دارای سابقه تروما، وی ار تراپی می تواند منجر به یادآوری خاطرات آسیب زا و پریشانی احساسی در آنها شود.
مشکل در تشخیص واقعیت:
بعضی از بیماران ممکن است در تشخیص تمایز بین واقعیت و محیط مجازی دچار مشکل شوند. این مسئله می تواند منجر به سردرگمی یا سرگردانی در آنها شود.
تمامی موارد فوق نشان می دهد مصاحبه تخصصی قبل از ورود به فرآیند درمان با واقعیت مجازی توسط متخصص سلامت روان انجام شود و تمامی موارد خطرساز و هشدارها در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.
سوالات متداول در مورد استفاده ار واقعیت مجازی در درمان انواع فوبیا
وی ار تراپی فوبیا چیست؟
وی ار تراپی فوبیا شکلی از درمان مبتنی بر مواجهه است. در این درمان از تکنولوژی واقعیت مجازی برای شبیه سازی محیطی که به صورت کنترل شده و امن عامل ترس آور را برای فرد مبتلا به فوبیا شبیه سازی می نماید استفاده می‌گردد.
درمان با واقعیت مجازی فوبیا چگونه عمل می کند؟
حین وی ار تراپی فرد مبتلا با استفاده از هدست واقعیت مجازی وارد محیط شبیه سازی شده می شود و به صورت قدم به قدم و تدریجی با عامل فوبیا مواجهه می گردد.
وی ار تراپی برای کدام یک از انواع فوبیا موثر است؟
درمان با واقعیت مجازی برای انواع فوبیا مانند فوبیا ارتفاع، فوبیا پرواز، فوبیا حشرات و ترس از سخنرانی در جمع موثر است.
آیا وی ار تراپی موثرتر از درمانهای سنتی فوبیا است؟
تحقیقات نشان می دهد درمان با واقعیت مجازی برای فوبیا موثر است اما بهتر است درکنار سایر درمانهای این بیماری مورد استفاده قرار گیرد. این درمان همینطور برای افرادی که در مواجهه درمانی تخیلی توانمند نیستند می تواند بسیار مفید باشد.
ریسکها و آثار جانبی استفاده از وی ار تراپی فوبیا کدامند؟
درمان با واقعیت مجازی فوبیا یک درمان امن محسوب می شود. بعضی از بیماران گزارشاتی مانند سرگیجه و سرگردانی حین استفاده از این درمان داشته اند.
درمان با واقعیت مجازی فوبیا چقدر زمان خواهد برد؟
طول مدت درمان هر فرد متفاوت خواهد بود. این مدت وابسته به نوع فوبیا، شدت آن و آمادگی فرد برای درمان دارد. به طور کل چند جلسه 30 تا 60 دقیقه کفایت خواهد کرد.
چگونه درمان با واقعیت مجازی می تواند به درمان انواع مختلف فوبیا مانند آگورافوبیا، آرکنوفوبیا و غیره کمک کند.
درمان با واقعیت مجازی فوبیا برای انواع فوبیا می تواند موثر باشد:
اکروفوبیا ( ترس از ارتفاع ):
واقعیت مجازی می تواند از طریق شبیه سازی محل های با ارتفاع متفاوت به صورت تدریجی فرد را در مواجهه با این شرایط کمک نموده و آستانه تحول فرد مبتلا را افزایش دهد.
اگورافوبیا ( ترس از قرار گیری در محل ها باز یا عمومی ):
با استفاده از واقعیت مجازی می توان محلهایی مانند خیاباهای شلوغ یا مراکز خرید شلوغ را شبیه سازی نمود و فرد را وارد فرآیند مواجهه درمانی نمود.
فرآیند های مشابهی را می توان برای اراکنوفوبیا ( ترس از عنکبوت ) و اویوفوبیا ( ترس از پرواز ) تعریف نمود
باورهای غلط در مورد درمان با واقعیت مجازی فوبیا
واقعیت مجازی مواجهه واقعی نیست و به اندازه مواجهه واقعی کارآمد نیست.
تحقیقات نشان می‌دهد این شکل از درمان با توجه به کیفیت محیط طراحی شده می‌تواند به اندازه محیط واقعی یا حتی بیش از آن خاصیت درمانی داشته باشد.
وی ار تراپی فوبیا شرایط بیماری را بدتر خواهد کرد؟
درمان با واقعیت مجازی نوعی از مواجهه درمانی است. در مواجهه درمانی اصل بر این است که رو به رو شدن با عامل ترس منجر به کاهش ترس خواهد شد. این درمان در محیط کنترل شده و امن انجام می‌پذیرد. کل فرآیند درمان تحت نظر درمانگر متخصص رخ می‌دهد تا شرایط مبتنی بر نیاز بیمار تنظیم شود و مشکلی برای بیمار حین این فرآیند رخ ندهد.
وی ار تراپی فوبیا گران است.
هزینه درمان با واقعیت مجازی فوبیا بسته به موقعیت، تجهیزات و تکنولوژی مورد استفاده متغیر است. با گسترش این تکنولوژی هزینه های کاهش خواهند داشت و امید در آینده این شکل از درمان تحت پوشش بیمه قرار گیرد.
درمان با واقعیت مجازی فوبیا به صورت عمومی پذیرفته نیست.
این شکل از درمان بیش از دو دهه است که مورد مطالعه قرار گرفته است. شواهد علمی تا کنون بر اثر بخشی این درمان صحه گذاشته اند. این نوع از درمان در مراکز درمانی معتبری در سراسر جهان این شیوه درمان مورد استفاده قرار گرفته است.
درمان با واقعیت مجازی فوبیا جایگرین تمام انواع درمانهای این بیماری است.
این شیوه درمان ابزار خوبی در دست متخصصین برای درمان انواع فوبیا است. این ابزار بهتر است در کنار سایر انواع درمان مانند درمان شناختی رفتاری مورد استفاده قرار گیرد تا اثر بخشی آن افزایش یابد. این موضع به معنی جایگزین وی ار تراپی با اشکال سنتی درمان روانشناسی یا روانپزشکی نیست.
