اعتماد به نفس و راهکارهای افزایش آن

اعتماد به نفس موضوعی است که می‌تواند زندگی بسیاری را تحت تاثیر قرار دهد. شناخت درست و دریافت چگونگی کارکرد آن در موقعیتهای مختلف و چالشهای زندگی و کار می‌تواند بسیار راهگشا باشد.

• تعریف اعتماد به نفس
• چرا اعتماد به نفس مهم است؟
• نشانه های اعتماد به نفس پایین
• دلایل اعتماد به نفس پایین
• در چه سنی اعتماد به نفس در انسان شکل می‌گیرد؟
• آیا سخت گیری والدین به رشد اعتماد به نفس در کودک کمک می‌کند؟
• نقش مدرسه در شکل گیری اعتماد به نفس
• راهکارهای افزایش اعتماد به نفس
• تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس

تعریف اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یکی از صفات بسیار مهم و تعیین کننده در کیفیت زندگی، رشد، پیشرفت و موفقیت انسان است. تعاریف بسیار زیادی برای این مهارت ارائه شده است. از میان تمامی آنها تعریف زیر بسیار به درک درست این مفهوم کمک می‌کند.
اعتماد به نفس مفهومی است که همواره دو موضوع را به صورت موازی پوشش می‌دهد. اولین موضوع این است که اعتماد به نفس فقط و فقط در یک حوزه تخصصی یا مهارتی باید در نظر گرفته شود مانند تدریس، آشپزی و یا مهارتهای دیگر و دومین موضوع باور به خود است که مهارت کافی در زمینه مورد نظر داریم یا خیر. یعنی باور داریم که آیا می‌توانیم کار مورد نظر را آغاز و با کیفیت مناسبی به پایان برسانیم.

آزمون سنجش اعتماد به نفس

چرا اعتماد به نفس مهم است؟

ضعف این صفت باعث می‌شود ما به توانمندیهای خود اعتماد نکنیم، کارهایی که تواناییشان را داریم انجام ندهیم و در نتیجه به چیزهایی که همیشه می‌خواستیم و ظرفیت بدست آوردنش را داشتیم هرگز نرسیم.
لازمه دستیابی به هر چیزی و لازمه ادامه زندگی امید است. بدون اعتماد به نفس و احساس توانمندی ما امیدی به بدست آوردن خواسته‌هایمان نخواهیم داشت، تلاشی نخواهیم کرد و در نهایت شاید ظرفیت دریا شدن داشته باشیم اما مرداب باقی خواهیم ماند.

نشانه های اعتماد به نفس پایین

اعتماد به نفس پایین دو علت می‌تواند داشته باشد، یک علت آن نداشتن مهارت کافی است که خوب راه حل آن مشخص است و باید به مهارت آموزی پرداخت. اما علت دیگر نداشتن خود باوری با وجود داشتن مهارت کافی است. یعنی با اینکه در یک زمینه تخصصی خاص مهارت کافی داریم اما باز هم نمی توانیم به اضطراب و ترس خود در انجام آن کار غلبه کنیم. همواره خود را با یادگیری و آموزش دیدن و خواندن چیزهایی که بارها و بارها خوانده‌ایم سر گرم می‌کنیم اما باز هم به هنگام انجام دادن کار همان ترس و اضطراب فلج کننده به سراغ ما می‌آید. نگرانیم نتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم. احساس می کنیم دیگران ناتوانی و بی‌لیاقتی را در صورت ما می‌بینند. حتی وقتی به نتیجه مطلوب می‌رسیم خودمان عیب یا ایرادی روی کار خود می‌گذاریم یا آن را نتیجه شانس خواهیم دانست با بالاخره به شیوه ای خودتخریبی خود را به واقعیت تبدیل کنیم. ما به خود اعتماد نداریم و قطعا اعتماد کسی به خود را باور نمیکنیم.

دلایل اعتماد به نفس پایین

ژنتیک

خلق و خو

زمینه فرهنگی

 تجارب اولیه زندگی

 سبک فرزندپروری

ضربه قبلی

تجربیات کودکی

در چه سنی اعتماد به نفس در انسان شکل می گیرد؟

تحقیقات علمی در خصوص زمان شکل گیری اعتماد به نفس نشان می‌دهد که بنیانهای این احساس ارزشمند تا 5 سالگی در کودک شکل می‌گیرد.

آیا سخت گیری والدین به رشد اعتماد به نفس در کودک کمک می‌کند؟

شیوه های تربیتی والدین در مورد رشد اعتماد به نفس بسیار حائز اهمیت هستند، سخت گیری بی رویه و بی منطق منجر به ناتوانی کودک در تصمیم گیری و مقابله با چالشهای مختلف زندگی می‌شود.
اعتماد به نفس یک مهارت اکتسابی است و از بدو تولد شروع به شکل‌گیری در ذهن کودک می‌کند. در بسیار از خانواده‌ها که حرف شنوی و بله گفتن کودک بسیار اهمیت دارد، کودکان به شیوه ای تربیت می‌شوند که در بزرگسالی خودباوری و اعتماد به نفس کمی خواهند داشت.

نقش مدرسه در شکل گیری اعتماد به نفس

هر فرد تقریبا 12 سال از 18 سال اولیه زندگی خود، یعنی طلایی‌ترین زمان یادگیری را در مدرسه می‌گذراند. البته این تخمین فارغ از بحث مهد کودک و پیش دبستانی است، ما در جامعه کودکان را داریم که از بدو تولد خارج از خانه بخش زیادی از زندگی خود را می‌گذرانند.

تجربیات کودکان در مدرسه نقش قابل توجهی در تقویت یا کاهش اعتماد به نفس کودکان دارد. تعریف اهداف واقع‌گرایانه و انتظارت دردسترس اما دارای چالشهای مناسب کودک می‌تواند منجر به افزایش اعتماد به نفس کودک شود. در مقابل تعیین اهداف و انتظارات غیر منطقی و دست نیافتی منجر به تخریب اعتماد به نفس کودک و ایجاد حس منفی در او نسبت به خودش می شود.

راهکارهای افزایش اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یک ویژگی ذاتی و ثابت نیست و در موقعیتها و زمانها متفاوت، تغییر می‌کند. به طور کلی ما سه مولفه برای کنترل وضعیت روانی خود داریم. این سه مولفه عبارتند از:

رفتار – افکار – احساسات

کنترل ما بر هر یک از این سه مولفه کامل نیست اما می‌توانیم با تکنیکهای روانشناسی و ایجاد تغییرات در این سه به نتیجه دلخواه خود برسیم. مشخصا اعتماد به نفس به عنوان یک صفت و ویژگی روانی از این قاعده مستثنا نیست. در ادامه به تکنیکهای افزایش اعتماد به نفس می‌پردازیم:

کنترل وضعیت بدن:

قوز نکردن، بالا نگه داشتن سر، صاف نشستن و یا صاف ایستادن، کمی شانه‌ها را عقب نگه داشتن و نگاه مستقیم به طرف مقابل یا جمع.

پوشش مناسب:

رسیدگی به وضعیت ظاهری مانند لباس و آراستگی، ناخودآگاه احساس خوب در ما ایجاد می‌کند. پس برای مرتب بودن موها و لباسها، اصلاح صورت، واکس کفش وقت بگذارید.

تسلط بر بیان:

صحبت کردن با قاطعیت و استفاده از شیوه‌های فن بیان

تفکر مثبت:

تسلط افکار منفی به ذهن شما اجازه احساس خوب نسبت به خود داشتن را نمی دهند پس باید افکار منفی خود را به چالش بکشید و پاسخهای عقلانی و منطقی برای آنها بیابید تا کم کم بی‌رنگ شوند. داشتن تفکر مثبت به معنای انتظار رویدادهای مثبت داشتن با تکیه بر توانمندیها و فعالیتهای خویش بر افزایش اعتماد به نفس موثر است.

فعالیت بدنی:

فعالیت نداشتن و انجام ندادن هیچ کاری، منجر به کسالت بیشتر در انسان میشود حال آنکه فعالیت مناسب و دائم وضعیت جسمی و روانی ما را بهبود می‌بخشد و کیفیت عملکرد و در نهایت اعتماد به نفس ما را افزایش می دهد.

تصویر سازی:

داشتن تصویر مثبت از خود و بهبود آن کیفیت افکار، احساسات و عملکرد ما را افزایش می دهد و به خوبی بر اعتماد به نفس ما تاثیر می گذارد. تکنیکهای تصویر سازی و ان ال پی در این حوزه بسیار کمک کننده هستند.

به خود برچسب نزنید:

از کلمات، صفات و تعاریف تخریب کننده در مورد خود استفاده نکنید و سعی کنید خود را با القاب و جملات مثبت خطاب کنید.

کنترل روابط:

سعی کنید همواره از افرادی که آگاهانه یا ناآگاهانه اعتماد به نفس شما را تخریب می‌کنند اجتناب کنید و با افراد با اعتماد به نفس همنشین شوید. فراموش نکنید ما همیشه از متوسط اطرافیان خود خیلی فراتر نمی‌توانیم برویم.

هدف گذاری:

همیشه برای خود هدف گزاری کنید و برای رسیدن به آن تلاش کنید. فراموش نکنید هدف باید قابل دسترس بوده و در عین حال چالش بر انگیز باشد تا منجر به پیشرفت شما شود.

سنگ بزرگ نشانه نزدن است

خودشناسی:

شناخت خود، شناخت باورها و به طور خلاصه شناخت افکار، رفتار و احساستمان سنگ بنای افزایش اعتماد به نفس و پرورش بسیار ویژگیهای مهم و کارآمد در زنگی ماست.

برای مطالعه و یادگیری بیشتر در این مورد می توانید از دوره آموزشی “اعتماد به نفس – عقلانی و کارآمد” بهره ببرید.

تغییر عملکرد:

تا زمانی که در اعمال خود تغییری ایجاد نکنید به نتایج جدیدی هم نخواهید رسید پس اعمال و انتخابهای خود را تغییر دهید.

بخشش و سخاوت:

رفتار مناسب و با بخشندگی و سخاوت با دیگران علاوه احساس خوبی که در شما ایجاد می‌کند دید شما را نسبت به خودتان بهبود می‌بخشد.

ایجاد آمادگی در خود:

قبل از هر انجام هر کاری خود را آماده کنید، اعتماد به نفس به معنی این نیست که حتما به موفقیت خواهم رسید، بلکه به آن معنی است که من برای موفقیت تلاش می‌کنم اما آماده شکست نیز هستم.

بر اساس اصول خود زندگی کنید:

اصول خود را شناسایی کنید و بر اساس آنها زندگی کنید و انتخابهای خود را بر اساس این اصول استوار سازید. زندگی بدون اصول مانند قایقی بدون ناخدا است که بادها آن را به هر سو میکشند.

شایستگی‌های خود را افزایش دهید:

زندگی ما تک بعدی است و نیاز است علاوه بر حوزه تخصصی به مهارتهای نرم به خصوص مهارتهای ارتباطی تسلط داشته باشیم. پس همیشه برنامه یادگیری و توسعه فردی مشخصی داشته باشید.

پروش عادات کارآمد:

ما همیشه نمی‌توانیم بر تمام جوانب زندگی خود کنترل کامل داشته باشیم، عادات وجود دارند تا کار را ساده کنند. با پرورش عادات مناسب و کارآمد کنترل بهتری روی زندگی خود داریم و نتایج بسیار بهتری را رقم خواهیم زد.

غر نزنید:

غر زدن یعنی رفع مسئولیت، یعنی فرار از مشکل و یعنی بجای تمرکز روی راه حل روی مشکل تمرکز کرده ایم. مسائلی که می توانید تغییر دهید را تغییر دهید و آنها که نمی توانید را بپذیرید.

سپاسگذار باشید:

همواره و به صورت روزانه برای آنچه که بدست آوردید، جایگاهی که دارید و آنچه هستید سپاسگذار باشید. بسیاری از مردم این موضوع را دست کم میگیرند و خود را از اثرات فوق العاده آن محروم می‌کنند.

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس:

دو مفهوم اعتماد به نفس و عزت نفس خیلی بجای یکدیگر و به اشتباه مورد استفاده قرار میگیرند. این دو مفهوم هر چند همپوشانی‌هایی دارد اما لازم و ملزوم هم نیستند ما میتوانیم اعتماد به نفس خوب و بالایی داشته باشیم اما فرد با عزت نفسی نباشیم.

همانطور که قبلا هم اشاره کردیم اعتماد به نفس به یک زمینه مهارتی یا تخصصی خاص بازمی‌گردد. عزت نفس یک چارچوب فکری و ارزش گذاری است. شیوه ای است که ما بر اساس آن رفتار، افکار و احساسات خود را تنظیم می‌کنیم و جهانبینی ما بر اساس عزت نفس ما ساخته می شود. عزت نفس ما در واقع ارزشی است که به طور کلی برای خود قائل هستیم.