معرفی 13 روش های روان درمانی و آشنایی با اهداف کلی آن ها
فهرست
مقدمه
چالش ها و گرفتاری‌های موجود در زندگی امروزی باعث ایجاد بعضی از معضلات روحی و روانی در افراد جامعه شده است. به همین دلیل افرادی که با فشارهای روانی بیشتر در زندگی مواجهند، احساس نیاز به استفاده از خدمات روان درمانی و مراجعه به روانشناسانی را خواهند داشت که با موضوع و مشکلات پیش آمده آنها آشنا باشد و بتوانند بهترین راهنمایی‌ها را انجام دهند.
اما به نظر شما کدام یک از انواع روان درمانی میتواند بهترین شیوه برای بهبود وضعیت شما و اطرافیانتان باشد!؟
انواع گوناگون شیوههای روان درمانی در روانشناسی وجود دارند که میتوانند به شرایط نامطلوب بیماران روانی کمک زیادی کند. در این مقاله از وب سایت روان تدبیر، ما به بررسی 13 شاخه از انواع روش‌های روان درمانی پرداخته ایم. شما می‌توانید پس از مطالعه این نوشته به درستی این تصمیم را بگیرید که کدام یک از روش های معرفی شده کمک بیشتری به شما خواهد کرد. البته این مقاله تنها برای آگاهی شما نگاشته شده و قطعا انتخاب شیوه درمان و نوع روان درمانی موضوعی بسیار پیچیده و وابسته به شرایط است که تماما به عهده درمانگر بوده و امری کاملا تخصصی است.
روان درمانگر
روان درمانگر در واقع دانش آموختگان آکادمیک رشته های روانشناسی و مشاوره هستند که هرکدام از آن ها شیوه درمانی و حوزه تخصصی متفاوتی دارند. اگر شما قصد مراجعه به یک روان درمانگر را دارید، این نوشته از وب سایت روان تدبیر به شما کمک خواهد کرد تا اطلاعات لازم برای یافتن یک متخصص مناسب با چالش‌ها، سبک زندگی و تمایلاتتان را بدست بیاورید.
در ادامه شما را با 13 نمونه از انواع روش های روان درمانی آشنا کرده ایم. با ما همراه باشید.
انواع رویکردهای روان درمانی
موضوع روان درمانی در واقع حل مشکلات روانی افرادی است که از لحاظ فکری، رفتاری یا احساسی در رابطه با خود یا دیگران دچار مشکل شده‌اند. طی این فرایند گفت و گوهایی بین شخص درمانگر و مراجعه کننده صورت می گیرد که در نهایت منجر به درک بیمار نسبت به ابعاد مختلف افکار، رفتار و احساساتش می شود.
روانشناسان به طور کلی در فرایند درمانشان از انواع نظریه های روان درمانی استفاده می کنند. نظریات روان درمانی به عنوان نقشه راه، مسیر درمان را برای روانشناسان روشن میکنند. یا به کلام دیگر درمانگر بر اساس وضعیت مراجعه کننده و شیوه هایی درمانی که خود بدان تسلط دارند، رویکردی را انتخاب کرده و بر اساس آن برنامه درمانی مشخصی را پیگیری خواهد نمود.
1# انواع روان درمانی : درمان شناختی_رفتاری (CBT)
مبنای این شیوه درمان بر رابطه مستقیم میان رفتار، افکار و احساسات قرار دارد.
در این شیوه درمانی، تمرکز درمانگر بر روی شناخت الگوهای فکری ناسالم، خطاهای شناختی و باورهای بنیادین مشکل ساز مراجع است. هدف درمانگر جایگزین کردن باورها، خطاهای فکری و الگوهای مشکل ساز به شکلی مناسب و کارآمد است. درمانگر در برخورد با مراجعه کننده در رابطه با نحوه تاثیر این الگوهای فکری مخرب بر رفتار و احساسات او و شکل گیری چرخه‌های رفتاری ناکارآمد گفتگو میکند.
هر دو طرف یعنی درمانگر و مراجعه کننده ضمن داشتن یک همکاری و رابطه ی درمانی خوب میتوانند روی ایجاد الگوهای فکری سازنده و مفید کار کنند. این تغییرات میتواند به فرد دیدگاه سالم تر و مثبت تری بدهد و به او کمک کند تا رفتار ها و باور های خود را در جهت حل مشکلاتش تغییر دهد.
اگر میخواهید به طور دقیق بدانید که درمان شناختی رفتاری چیست و به کمک چه گروهی از بیماران می آید به این نکته توجه کنید! طبق اعلام اتحادیه ملی بهداشت روان آمریکا درمان شناختی رفتاری می تواند یک روش درمانی مؤثر برای انواع اختلالات روانی از جمله موارد زیر باشد:
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال دو قطبی
- اختلالات مربوط به اشتها
- اسکیزوفرنی
- اختلالات مرتبط به تروما و ضایعات روانی
دو تن از بزرگان رونشناسی که پایه گذاران درمانهای شناختی و رفتاری بودند آلبرت الیس (Albert Eliss) و آرون تی بک (Aron T Beck) بودند.
2# انواع روان درمانی : رفتار درمانی دیالکتیکی
این نوع از روان درمانی شباهت زیادی به روش درمانی شناختی رفتاری دارد؛ با این وجود رفتار درمانی دیالکتیکی بیشتر بر تنظیم احساسات، ذهن آگاهی و پذیرش افکار و احساسات ناخوشایند تمرکز دارد. یک درمانگر فعال در این حوزه با استفاده از این روش درمانی به فرد کمک می کند تا بین دو مفهوم «لزوم به تغییرات» و «پذیرش مسایل» تعادل خود را پیدا کند. با استفاده از رفتار درمانی دیالکتیکی، درمانگر می تواند مهارت های جدیدی مانند روش های جدیدی برای کنار آمدن با موقعیت ها و شیوه های ذهن آگاهی را به فرد بیاموزد.
در ابتدا درمانگران روش درمانی دیالکتیکی را برای درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیتی مرزی که افکاری در حد خودکشی را تجربه می‌کردند، ایجاد کردند. یکی از مقالات اخیری که در مورد رفتار درمانی دیالکتیکی در ژورنال تخصصی The Mental Health Clinician منتشر شده، نشان میدهد که این روش میزان مراقبت های پزشکی و مصرف داروها را در مواجهه به مسائل روانی چیزی حدود ۹۰٪ کاهش داده است. امروزه درمانگران از رفتار درمانی دیالکتیکی برای درمان اختلالات و بیماری های روانی گوناگونی استفاده می کنند که اثرات قابل توجه و طولانی مدتی را در پی دارد. بعضی از این اختلالات عبارتند از:
- اختلالات مربوط به اشتها
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات مصرف مواد
- اختلالات خلقی
این شیوه درمانی توسط خانم مارشا لیهان بنیان نهاده شده است.
3# انواع روان درمانی : حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR)
درمان از طریق شیوه حساسیت زدایی با استفاده از حرکات چشم و پردازش مجدد آن ها تکنیکی است که درمانگران در وهله اول برای درمان افراد درگیر با اختلال استرس پس از سانحه استفاده میکنند. در خلال این شیوه درمانی، از فرد خواسته می شود که واقعیت های آسیب‌زایی که او را مورد رنجش قرار می دهند، بخاطر آورد و در همین حال حرکات خاصی را با چشمانش انجام دهد. هدف روش حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد جایگزینی واکنش‌‌های نامطلوب ناشی از خاطرات دردناک با پاسخ های تعدیل‌شده تر یا کارآمد است.
مزایای این روش بسیار بحث برانگیزند و طبق بررسی هایی که در سال 2016 بر روی این روش انجام شد؛ محققین نتوانستند تشخیص دهند که کدام بخشی از درمان مفید است. یک نتیجه گیری این بود که منافع درمانی این روش ناشی از مواجهه فرد با واقعه دردناک است نه حرکت چشم.
4# انواع روان درمانی : مواجهه درمانی
یکی دیگر از انواع روش های روان درمانی، مواجهه درمانی است. یکی از مقالات ژورنال تخصصی به نام Behavior Research and Therapy مشخص کرده است که روان درمانگران با استفاده از این روش (مواجهه درمانی) با موفقیت قادر به درمان افراد مبتلا به اختلالات ترس و اضطراب بوده اند. کسانی که با استفاده از روش مواجهه درمانی تحت درمان قرار می گیرند، با کمک درمانگر سعی می کنند تا منشا اضطراب خود را تشخیص داده و بدانند که چه عواملی اضطراب وی را تحریک می کند.
فرد سپس می آموزد که بعد از قرار گرفتن در معرض این عوامل محرک، چگونه بر اضطراب و احساسات منفی خود غلبه کند؛ در نهایت نیز درمانگر فرد را در محیطی کنترل شده در معرض عوامل محرک قرار می دهد تا این روش ها را در عمل هم بیاموزد.
درمانگران عموماً از روش مواجهه درمانی برای درمان این اختلالات استفاده میکنند:
- وسواس فکری عملی
- اختلال استرس پس از سانحه
- انواع فوبیا
این درمان با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی رشد بسیار چشم گیری داشته و بر کاربردهای این شیوه درمانی افزوده است.
برای اطلاعات بیشتر مقاله روانشناسی و واقعیت مجازی را مطالعه بفرمایید.
5# انواع روان درمانی : درمان بین فردی
یکی از بهترین روش‌های درمان انواع بیماری‌های روانی استفاده از روش درمان بین فردی است. هدف از این روش درمانی، کمک به افرادی برای تسهیل در مشکلات ارتباطی آن ها با یکدیگر و بهبود این فرایند می باشد. درمانگران از این روش درمانی برای بهبود و درمان انواع افسردگی نیز استفاده می کنند؛ سپس درمانگر می تواند به فرد کمک کند تا روش های تعامل مثبت و درک درست دیگران را بیاموزد.
6# انواع روان درمانی : درمان مبتنی بر ذهنی سازی (MBT)
عموما روانشناسان یکی از کاربردی ترین مراحل انجام روان درمانی برای درمان اختلال شخصیت مرزی را درمان مبتنی بر ذهنی سازی می دانند. این شیوه ی درمانی شامل روشی به اسم ذهنیت آفرینی است. این روش درمانی به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک میکند تا افکار و احساسات خود و دیگران را درک کنند. هدف اصلی درمان مبتنی بر ذهنی سازی این است که به شخصی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است احساس هویت شخصی بدهد و به آن ها کمک کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند.
7# انواع روان درمانی : روان درمانی پویشی
انواع روش های روان درمانی در روانشناسی در تلاش است تا با الگو های رفتاری منفی که ناشی از تجربیات گذشته ی شخص است مبارزه کند. هدف روان درمانی پویشی نیز به همین صورت است. در این روش درمانی از بیمار خواسته می شود که در پاسخ به سوالات درمانگر آزادانه صحبت کند. این کار به درمانگر این امکان را میدهد تا الگوهای رفتاری و فکری شخص را شناسایی کند. زمانی که شخص متوجه شود تجربیات گذشته او چگونه باعث به وجود آمدن الگو های رفتاری و احساسی ناخوشایندی در او شده است، می تواند یاد بگیرد که بر آن ها غلبه کند و آن ها را تغییر دهد و جایگزینی مناسب را رعایت کند.
یکی از مقالات علمی که در زمینه روانشناسی و روان درمانی فردی در سال 2018 منتشر شده است، نشان میدهد که رویکرد روان درمانی پویشی در درمان اختلالات افسردگی، شخصیت مرزی و اضطراب بسیار موفق عمل کرده است. البته درمانگران از این حوزه از این رویکرد درمانی برای درمان طیف گسترده‌‌ای از اختلالات شخصیتی و مشکلات حوزه سلامت روان نیز استفاده میکنند.
جلسات درمانی در روش درمانی روان پویشی معمولاً 3 الی 5 بار در هفته برگزار می شود. ضمناً این روش شباهت های زیادی با روش روانکاوی ذهن دارد و در هر دو روش تمرکز بر ناخودآگاه و گذشته فرد است.
8# انواع روان درمانی : درمان به کمک حیوانات
شاید این گفته برای شما مقداری عجیب باشد که بعضی از بیماران روانی را حتی می توان با استفاده از حیوانات خانگی درمان کرد! بله این موضوع صحت دارد. اما چگونه!؟
در شیوه ی درمان با کمک حیوانات شخص برای درمان مشکلات روانی خود مدتی را با یک حیوان خانگی آموزش دیده می‌‌گذراند. یک حیوان درمانگر که آموزش‌‌های ویژه‌‌ای را دیده میتواند به کاهش اضطراب فرد و همچنین به بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کند. بعضی از بیمارستان‌ها، خانه‌‌های سالمندان و سایر مراکز درمانی پیشرفته و به روز، از حیوانات خانگی درمانگر برای تأمین آسایش یا ایجاد احساس حمایت در افراد استفاده میکنند.
انجمن روانشناسان ایالت متحده نیز بر این موضوع تاکید دارد که بعضی از حیوانات خانگی مانند سگ ها به طور خاص برای بیماران مبتلا به سرطان، بیماری های قلبی یا اختلالات روانی می توانند مفید باشند.
محققان در این حوزه توصیه می کنند برای به حداقل رساندن فشار روانی ناشی از تروما و استرس افراد بستری شده در بیمارستان، که احتمالاً نیاز به بستری اجباری یا قرنطینه دارند، از درمان با کمک حیوانات در کنار موسیقی درمانی و یک محیط آرام به همراه سایر روش های حمایتی استفاده شود.
9# انواع روان درمانی : درمان هیجان مدار
درمان هیجان مدار بر ایجاد آگاهی از احساسات، تنظیم احساسات و رفع تعارضات احساسی تمرکز دارد. درمان هیجان مدار فرد را ترغیب میکند تا به جای سرکوب احساسات خود، روی آن ها کار کند. این شیوه‌ی درمانی میتواند موارد زیر را درمان کند:
- افسردگی
- تروما
- اضطراب اجتماعی
- مشکلات بین فردی
- اختلالات اشتهایی
10# انواع روان درمانی : خانواده درمانی
منظور از خانواده درمانی در انواع روان درمانی ها کمک به حل شدن مشکلات مربوط به یک فرد در یک خانواده است. این الگوی درمانی به خانواده ها و اشخاص کمک می کند تا رفتار های منفی که ممکن است باعث بروز مشکلات اساسی شوند را درک کنند و روی آن ها کار کنند. تحقیقاتی که بر روی این شیوه ی درمانی صورت گرفته نشان می دهد که خانواده درمانی می تواند به خانواده هایی که دارای نوجوانانی با مشکلات روانی هستند، کمک زیادی کند. این نوع درمان همچنین می تواند به افراد مبتلا به موارد زیر کمک کند:
- اختلالات سوء مصرف مواد
- اختلالات اشتهایی
- مشکلات رفتاری
- اضطراب
- اختلال وسواس فکری عملی
- مسائل پزشکی
11# انواع روان درمانی : گروه درمانی
گروه درمانی روشی جدید برای درمان بیماری های روانی است که در سال های اخیر از استقبال بالایی برخوردار شده است. طی این روش درمانی به افرادی با مسائل و مشکلات مشابه، این امکان داده می شود تا با دورهمی های گروهی با درمانگر به درمان مشکلات خود بپردازند. در گروه درمانی، یک درمانگر بحث را هدایت میکند و افراد میتوانند در مورد افکار و تجربیات شخصی‌‌شان صحبت کنند یا در مورد صحبت‌‌های دیگران اظهار نظر کنند.
یکی از نکات قابل توجه گروه درمانی این است که گروه درمانی به فرد این احساس را میدهد که او تنها نیست و همچنین فرصتی برای حمایت اعضای گروه از یکدیگر را فراهم میکند.
با این وجود ، یک نقطه ضعف در درمان گروهی این است که فرد به همان اندازه که در شرایط درمانی انفرادی به گفت گوهای رد و بدل شده توجه میکند، در حالت گروهی توجه به خرج نمی‌‌دهد. در گروه درمانی همچنین مسئله حریم خصوصی و محرمانگی دارای نقش کمتری می‌باشد و این مورد که برخی از افراد ممکن است تمایلی به اشتراک گذاری تجربیات خود با جمع نداشته باشند نیز وجود دارد. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که روش گروه درمانی، می تواند برای موارد زیر مفید واقع شود:
- مسائل مربوط به روابط بین فردی
- مسائل رفتاری، یادگیری یا خانوادگی در کودکان و نوجوانان
- مسائل پزشکی
- مشکلات پیری و کهن‌سالی
- افسردگی
- اضطراب
- مشکلات در خصوص فقدان عزیزان و نزدیکان
- تروما
- مسائل مربوط به سبک زندگی
- اعتیاد
- اختلالات شخصیتی
12# انواع روان درمانی : هنر درمانی
بی شک هنر درمانی یکی از قوی ترین روش‌های درمانی انواع بیماری های روانی است که هدف آن درگیر کردن ذهن به وسیله روش های مختلف هنری و خلاق است. هنر درمانی به افراد این امکان را میدهد تا احساسات خود را به شیوههای مختلف مانند هنر های تجسمی، رقص، موسیقی و یا شعر بیان کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با شیوه درمانی هنر درمانی و تاثیرات آن روی بیماران روانی می توانید مقاله اختصاصی وب سایت روان تدبیر را در این مورد مطالعه بفرمایید.
بر طبق اعلام انجمن هنر درمانی آمریکا، هدف جلسات هنر درمانی اغلب موارد است:
- بهبود توان شناختی و عملکرد حرکتی
- بهبود عزت‌نفس و خودآگاهی
- تقویت قدرت و توان عاطفی
- ایجاد مهارت های اجتماعی
- برطرف کردن درگیری های ذهنی و پریشانی های فرد
13# انواع روان درمانی : بازی درمانی
استفاده از بازی درمانی برای کودکان میتواند نتایج مطلوبی را به همراه داشته باشد. روان درمانگران، برای اینکه کودکان را ترغیب کنند تا افکار و احساساتشان را بیان کنند، از بازی درمانی استفاده می کنند. بازی درمانگران فضایی را برای کودک فراهم می کنند که او احساس امنیت و مراقبت کند.
در فرایند بازی درمانی، کودکان احساسات و تجربیات خود را از طریق نحوه بازی کردنشان نشان می‌‌دهند. این نوع درمان به کودک اجازه می دهد تا در یک محیط امن با مشکلات رفتاری، استرس و فوبیا های شخصی خود رو برو شود. تحقیقات صورت گرفته بر روی این روش نشان‌دهنده ی تأثیر مثبت این روش در درمان اختلالات و مشکلات روانی در کودکان است.
جمع بندی
برای فردی که قصد عبور از مشکلات و رفع شدن اختلالات روانی خود را دارد، روش های درمانی مختلف و متنوعی وجود دارد. همچنین برخی از این شیوه های درمانی ممکن است برای درمان مشکل فرد، نسبت به شیوههای دیگر مفید‌تر باشند. انواع مختلف روان درمانی به نحوه گوناگونی به ارتقا سلامت روانی افراد و کیفیت زندگی آنان کمک میکنند.
در بعضی از روش‌های درمانی تاکید روان درمانگر بر یادگیری مهارت هاست و در بعضی دیگر از روش ها بر آگاهی بیشتر به عوامل درون ذهن و شناختن آنها تاکید می‌‌شود. به طور کلی می توان گفت در روان‌درمانی:
- فرد، مجموعه ای از احساسات و عقایدی که در مشکل یا بیماری او نقش دارند را درک میکند و یاد می‌‌گیرد که چگونه آنها را اصلاح کند.
- برای کنار آمدن با انواع مشکلات یا وقایع زندگی و تاب آوری و حل مشکلات مهارت‌‌هایی ویژه را می‌آموزد.
- روش های مقابله سالم و مهارت های حل مسئله را می آموزد.
کلام وب سایت روان تدبیر
از آنجایی که سلامت روان نقش بسیار مهمی در پیشرفت هر جامعه ای در بخش های مختلف دارد؛ از این رو ما در وب سایت روان تدبیر در تلاشیم تا با ارائه مقالات آموزشی مفید و برگزاری دوره های آموزشی و مشاوره آنلاین، بتوانیم به ارتقاء سطح سلامت جامعه کمک کنیم. امیدواریم که از این نوشته از وب سایت روان تدبیر لذت برده باشید و مطالب آن مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
در صورتی که در رابطه با این نوشته نیاز به راهنمایی بیشتر و سوالاتی دارید، حتما در بخش نظرات همین نوشته، آن را با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ گوی شما عزیزان باشیم.
