درمان با واقعیت مجازی یا وی ار تراپی چیست؟ هر آنچه باید در این مورد بدانید!
استفاده از تکنولوژی برای درمان و درجهت سلامت انسان روز به روز بیشتر می‌شود و دانشمندان رشته مهندسی پزشکی همواره در این زمینه فعالیت دارند. واقعیت مجازی یا VR از تکنولوژی‌های جدیدی محسوب می‌شود که در حوزه های مختلف سلامت انسان مانند پزشکی و روانشناسی با عنوان درمان با واقعیت مجازی یا وی ار تراپی مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله به جنبه های مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب:
- مقدمه
- درمان با واقعیت مجازی چیست؟
- چه کسانی می توانند در وی ار تراپی استفاده کنند؟
- درمان با واقعیت مجازی چقدر موفقیت آمیز است؟
- مزایای درمان با واقعیت مجازی چیست؟
- خطرات و ریسکهای درمان با واقعیت مجازی چیست؟
- آینده درمان با واقعیت مجازی
مقدمه:
واقعیت مجازی ابتدا به عنوان یک ابزار سرگرمی و بازی گسترش پیدا کرد. کاربردهای این تکنولوژی تنها محدود به بازی و سرگرمی نیست و در حال تبدیل شدن به یک ابزار محبوب در حوزه مراقبتهای روان یا سلامت روان است.
وی ار تراپی همان درمان از راه دور یا صحبت با درمانگر از طریق ویدیو به جای مراجعه به مطب نیست. این درمان استفاده از یک جهان شبیه سازی شده در فضای کامپیوتر است که امکان انواع درمانهای روانشناسی را فراهم می‌کند.
درمان با واقعیت مجازی چیست؟
دکتر دونا دیویس مدیر کلینیک واقعیت مجازی اورگان در پورتلند و متخصص وی ار تراپی است.
او توضیح می‌دهد که این درمان در یک محیط کامپیوتری شبیه سازی شده یا یک محیط سه بعدی اتفاق می افتد. این درمان به طور کلی متفاوت از درمان از راه دور (TeleTherapy) است که در واقع به صحبت با درمانگر از طریق ابزارهای مکالمه در فضای مجازی محدود می‌شود. این رویکرد درمانی شامل استفاده از فضای مجازی یا در واقع واقعیت مجازی با همراهی درمانگر واجد شرایط جهت اجرا فرآیند درمان است.
اپلیکیشنها یا ویدیوهایی که به منظور مدیتیشن یا ریلکسیشن در این فضا مورد استفاده قرار می‌گیرند مصداق این شیوه درمانی نیستند چرا که در این فرآیند درمانگر متخصص واقعیت مجازی حضور ندارد.
مواجهه درمانی با واقعیت مجازی
یک از انواع VR تراپی، مواجهه درمانی با واقعیت مجازی است. در این شیوه درمانجو در محیط واقعیت مجازی که شباهت زیادی باید به محیط واقعی داشته باشد از طریق ابزارهای لازم مانند هدست واقعیت مجازی قرار می‌گیرد.
به عنوان مثال فردی که ترس از ارتفاع ( فوبیا ارتفاع ) دارد در محیطی شبیه سازی شده مشابه قرار می‌گیرد و به کمک درمانگر متخصص واقعیت مجازی در مسیر غلبه بر این ترس یا فوبیا گام برمی‌دارد. این شیوه درمانی برای انواع فوبیا و همینطور اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و قربانیان خشونت کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید: درمان فوبیا با واقعیت مجازی شیوه‌ای قدرتمند برای غلبه بر فوبیا
البته الزاما استفاده از این تکنولوژی نیازمند این شکل از غوطه وری در فضای واقعیت مجازی نیست و می‌توان از این ابزار برای ارتباط با درمانگر از طریق آواتار استفاده کرد.
در این شیوه هر فرد می تواند یک آواتار برای خود در محیط واقعیت مجازی داشته باشد. هر آواتار در واقع نمایی سه بعدی است که در محیط واقعیت مجازی دیده می‌شود و می تواند با افراد دیگر در قالب آواتارهای آنها تعامل داشته باشد. این شیوه در پلتفرم زندگی دوم توسط دکتردیویس و همکارانش برای افراد مبتلا به پارکینسون مورد استفاده قرار دارد. بسیاری از افراد به این شیوه احساس راحتی بیشتری دارند چرا که هویت واقعی و البته فیزیکی آنها محرمانه باقی می‌ماند.
دکتر دیویس معتقد است درمانهای مبتنی بر واقعیت مجازی همچنان نو هستند و درمانگران زیادی برای بکارگیری این تکنولوژی آموزش ندیده اند، بنابراین استفاده از آن برای عموم مشکل است.
درمان با واقعیت مجازی چقدر موفقیت آمیز است؟
خانم لوسی داننیگ درمانگریست که از وی ار تراپی در فرآیند مشاوره و درمان استفاده می‌کند. او می‌گوید بدلیل نو بودن این مفهوم هنوز نیاز به زمان برای پدیدار شدن نتایج دقیق این شیوه از درمان هستیم. اما تحقیقات تا اینجا نشانگان مثبتی از نتایج درمانهای مبتنی بر واقعیت مجازی برای افراد مبتلا به فوبیا، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب و همینطور افراد مبتلا به دردهای مزمن دارند.
تحقیقاتی در سال 202 نشان داد مواجهه درمانی با واقعیت مجازی برای افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به همراه درمان شناختی رفتاری بین 66 تا 90 درصد موفقیت به همراه داشته است.
در یک تحقیق که برای بررسی نتایج استفاده از این تکنولوژی برای کاهش درد انجام شده بود نشان داد وقتی افراد دچار سوختگی در محیط واقعیت مجازی برفی( یخبندان و بارش برف که در محیط واقعیت مجازی شبیه سازی شده ) قرار می‌گیرند بین 35 تا 50 درصد کاهش درد را تجربه می‌کنند.
سایر مطالعات علمی موفقیت‌های قابل قبولی را درمان ترس از عنکبوت و درمان اختلال خوردن نشان می‌دهند. بیشترین تحقیقات در این حوزه متمرکز بر مواجهه درمانی است. درمورد چگونگی موفقیت درمانهایی که با استفاده از آواتار در فضای واقعیت مجازی اتفاق افتاده، داده های کمی وجود دارد. یک تحقیق نشان می دهد استفاده از درمان شناختی رفتاری در محیط واقعیت مجازی مبتنی بر آواتار به درمان افسردگی کمک می کند. همینطور تحقیقات دیگری نشان می دهند که VR تراپی به درمان اضطراب اجتماعی کمک می‌کند.
چه کسانی میتوانند از درمان با واقعیت مجازی استفاده کنند؟
خانم داننیگ معتقد است این شیوه درمانی برای افرادی که به بازی علاقه دارند و حس تعلیق در بازیهای رایانه ای را تجربه می کنند بسیار مناسب است. در هر صورت افرادی که تجربه افسردگی، اضطراب، اضطراب اجتماعی، فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه دارند بهتر است این شیوه درمانی را امتحان کنند.
در ادامه لیستی از مواردی که این نوع از درمان می تواند نقش درمانی در آن داشته باشد آورده شده است:
- مدیریت درد
- اضطراب، شامل اضطراب اجتماعی و ترس از سخنرانی
- افسردگی
- انواع فوبیا
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- اختلالات خوردن
- سوگ و فقدان
- اختلال سوء مصرف موارد
- اختلالات شامل رفتارهای وسواسی
باید توجه داشت افراد مستعد سردرد، موشن سیکنس، سرگیجه یا دارای سابقه تشنج احتمالا مناسب استفاده از این تکنولوژی نیستند. در بعضی اختلالات مانند اختلال دوقطبی و افسردگی شدید درمان دارویی را نباید کنار گذاشت. رویکرد درمانی مورد بحث بهترین شیوه درمان برای افراد با افکار خودکشی نیست چرا که درمانگر قابلیت کمک به وی در برای جلوگیری از خطرات احتمالی را نخواهد داشت.
مزایای استفاده از واقعیت مجازی چیست؟
هر چند هنوز درمان مبتنی بر واقعیت مجازی تبدیل به یک شیوه فراگیر نشده است اما نوید درمان طیف وسیعی از اختلالات و مسائل در حوزه روانشناسی را می‌دهد. این شیوه می تواند به افرادی که تمایلی به استفاده از سایر شیوه های درمان روانشناسی را ندارد پیشنهاد شود.
با استفاده از اپلیکیشنها و پلتفرمهای خاصی این شیوه درمانی در منزل قابل اجراست. البته ملاحظاتی در بکار بستن این تکنولژی به صورت جدی باید در نظر گرفته شود.
این تکنولوژی برای افراد با نانوانیهای فیزیکی مناسب است که نمی توانند در محلهای خاصی بنا به شرایط خاصی حاضر شوند.
خطرات و ریسکها استفاده از وی ار تراپی
جنبه های مثبت زیادی در استفاده از وی ار تراپی وجود دارد. اما تجهیزات این تکنولوژی گران هستند و استفاده از آنها در منزل نیازمند خطوط اینترنت پر سرعت است که در واقع در همه جا میسر نیست. افرادی که با تکنولوژی سخت ارتباط برقرار می کنند احتمالا در استفاده از این شیوه درمانی با مشکلاتی رو به رو خواهند شد و استفاده از آن را نمی پسندند.
دکتر دیویس معتقد است همانند سایر رویکردها و روشهای درمانی، درمانگر نقش بسیار پر اهمیتی در این شیوه نیز دارد. به عنوان مثال قرارگرفتن در محیط VR و تفاوتهای آن با محیط واقعی گاها می‌تواند برای درمانجو مشکل آفرین باشد که مدیریت درمانگر در این شرایط بسیار حائز اهمیت است.
در موارد دیگر چنانچه درمان با وقایعت مجازی در شرایطی که درمانگر درمانجو را نمیشناسد و دسترسی فیزیکی به وی ندارد اتفاق بیوفتد اصولی مانند امنیت درمانجو و مسائل اخلاقی از این دست کاملا امکان اجرا نداشته باشند.
آینده واقعیت مجازی:
دکتر دیویس و خانم داوننیگ هر دو در مورد آینده وی ار هیجان زده هستند. هر دو می‌گویند آینده با بهبود این تکنولوژی به لحاظ هزینه و شیوه های دردسترس بودن آن، بسیار شگفت انگیز خواهد بود.
این دوو همینطور معتقدند در آینده استفاده از پلتفرمهای واقعیت مجازی گسترش خواهند داشت.
اگر شما اضطراب، افسردگی، دردهای مزمن و اختلال استرس پس از سانحه را تجربه می‌کنید و شیفته تکنولوژی هستید، استفاده از VR تراپی می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.
تجربه این شیوه درمانی با افراد واجد شرایط اهمیت ویژه ای دارد. هزینه استفاده از خدمات درمانی در این شیوه متغیر است. این هزینه‌ها به مواردی همچون تجهیزات مورد استفاده شامل هدست واقعیت مجازی، صندلی، فرمان، دنده و همینطور شدت و میزان مسئله مورد درمان بستگی دارد.
درمان با وقایعت مجازی دیگر تصور و رویایی مربوط به آینده نیست و هم اکنون در کشور ما قابل اجرا است. کلینیک واقعیت مجازی روان تدبیر با همکاری گروه ردایس اقدام به تولید و عرضه محیطهای درمانی مبتنی بر واقعیت مجازی برای انواع فوبیا نموده است. جهت استفاده از این خدمات با ما در تماس باشد.
منابع:
بخشهایی از این متن از مقاله‌ای با عنوان مشابه در بخش سلامت ذهن مجله فوربس ترجمه شده است.
